Op dinsdag 3 september start in de Kleiputten Terhagen in Rumst en Boom een bijkomend onderzoek rond de stopzetting van de verspreiding van vervuilende stoffen zoals PFAS. Het onderzoek bestaat uit boringen en sonderingen in en rond het vroegere huisvuilstort. Om die uit te voeren, moet de toegang vrijgemaakt worden. Daarvoor kreeg de provincie Antwerpen een beperkte kapvergunning. Het betreft geen ontbossing, noch de start van de sanering. Men verwacht geen hinder voor de omwonenden.
Het onderzoek moet uitwijzen of de omliggende kleidijken het vroegere huisvuilstort in de Kleiputten Terhagen in Rumst voldoende insluiten. De provincie Antwerpen bekijkt ook of de – op sommige plaatsen erg dunne – kleilaag bovenop het huisvuilstort de verspreiding van verontreinigende stoffen voldoende tegenhoudt.
Werken op het terrein
Het onderzoek bestaat uit boringen en sonderingen, heel diep in de kleidijken en in de afdeklaag van het vroegere huisvuilstort. Dat gebeurt door een zware boormachine die de provincie Antwerpen zoveel mogelijk via de bestaande paden ter plaatse brengt. Zijn de paden niet breed genoeg, dan maait ze de bramen en worden omstaande bomen gesnoeid. Op het begroeide deel van het huisvuilstort maakt men een nieuwe doorgang vrij en moeten dus bomen gekapt worden. Gelukkig gaat het om jonge bomen, wilgen en berken, die spontaan zijn opgeschoten. Experts verzekeren dat die bomen na de werken, als het pad niet meer gebruikt wordt, opnieuw spontaan opschieten dus het gaat niet om loutere ontbossing die tot een kale plek leidt. Het Vlaamse Agentschap voor Natuur en Bos leverde voor de werken een kapvergunning af.
Om het terrein toegankelijk te maken voor een zware boormachine starten de werken komende dinsdag, 3 september. Ze duren vermoedelijk één week. Vanaf half september voeren de machines de boringen en sonderingen uit. Veldwerk dat op verschillende momenten en verspreid over een drietal weken gebeurt. Enkel op de effectieve werkdagen zijn de wandelpaden niet toegankelijk. De provincie Antwerpen verwacht geen hinder voor de omwonenden en vraagt iedereen om zich verantwoordelijk te gedragen en dit onderzoek niet tegen te werken. Dat gebeurde wel bij eerder PFAS-onderzoek toen onbekenden enkele peilbuizen die de hoeveelheid PFAS moesten meten, vernietigden.
Eerder onderzoek
De Kleiputten Terhagen in Rumst en Boom bestaan uit een Eternit-stort met asbest, nu eigendom van De Vlaamse Waterweg, een voormalig huisvuilstort, nu eigendom van de provincie Antwerpen, en omliggende gronden. OVAM (de Vlaamse Openbare Afvalmaatschappij) verplicht de grondeigenaars van dit sterk verontreinigde gebied om de bodem te saneren. Daarvoor is het belangrijk om de mate van de verontreiniging en de verspreiding ervan zo goed mogelijk in kaart te brengen.
Het eerste bodemonderzoek in 2014 stelde vast dat de afdeklaag van het asbeststort sterk verontreinigd is met zware metalen, dat het grondwater verontreinigd is door het huisvuilstort en dat die verontreinigingen zich naar de nabij gelegen Rupel verspreiden. Daaropvolgende bodemonderzoeken en pomproeven leverden heel wat bijkomende inzichten op over de huidige toestand van het stortmateriaal, de soort verontreiniging en de impact ervan.
Elk onderzoek leverde niet alleen bijkomende kennis op, het bracht ook telkens nieuwe vragen naar boven. Zo kwam einde 2023 de aanwezigheid van PFAS in het huisvuilstort en nabij de visvijver aan het licht. De provincie Antwerpen wil met dit bijkomende onderzoek te weten komen hoe de verspreiding van PFAS en andere verontreinigende stoffen optimaal verhinderd of vermeden kan worden. De geplande werken kaderen in voorbereidende onderzoek, het gaat dus nog niet om de bodemsanering zelf.
Omgevingsvergunning en bodemsanering
In september 2021 vroegen de huidige grondeigenaars, de provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg nv, een omgevingsvergunning aan om de Kleiputten Terhagen te saneren en het landschap te herstellen. De Vlaamse overheid keurde de vergunning in mei 2022 goed. In oktober 2022 leidde het beroep van drie vzw’s tot de schorsing van de omgevingsvergunning. Bijna anderhalf jaar later, in februari 2024, besliste de Raad voor Vergunningsbetwistingen om de omgevingsvergunning te vernietigen omwille van een foutieve omzetting van Europese regelgeving naar Vlaamse. De vergunning voldeed dus wel aan de Vlaamse regelgeving maar die was niet correct afgestemd op rechtstreeks toepasselijke Europese regels.
In 2022 dienden de provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg nv een bodemsaneringsproject bij het Vlaamse OVAM in. Die stelde daarover in 2023 een aantal vragen en vroeg aanvullingen, wat tot bijkomende onderzoeken zoals dit leidt. Ook het vaststellen van PFAS einde vorige jaar vereist nieuw onderzoek.
Surf voor meer informatie naar kleiputtenterhagen.be.