Stad Mechelen gaat met het Masterplan Binnendijle de rivier grondig transformeren naar een meer biodiverse, leefbare en toegankelijke waterplaats voor Mechelen. Een geloot en gestratificeerd burgerpanel gaf de stad richtlijnen om de contouren van het Masterplan vorm te geven. De vijftien basisprincipes van het panel zijn vandaag bekend, en vormen de basis waarin de transformatie van de Binnendijle vorm krijgt.
“We willen de Binnendijle dichter bij de Mechelaar brengen en de natuur in en rondom het water versterken. De ambitie is om het water een centrale plaats te geven in de stad, om een stedelijke ruimte te maken die de beleving en toegankelijkheid van de rivier versterkt. Voor zo’n ambitieus plan zochten we de hulp en de inzet van Mechelaar om een leidraad te ontwikkelen bij de verdere ontwikkeling. Vandaag kunnen we met trots 15 basisprincipes voorstellen, waarvan de vier grote thema’s respect voor de natuur, graag verblijven, toegankelijkheid en communicatie zijn. Concreet gezien betekent dat bijvoorbeeld om de oevers afvalvrij te houden, de waterkwaliteit te verbeteren of voldoende toegankelijke voorzieningen te voorzien. We zijn dankbaar voor de kwalitatieve inzet van het burgerpanel, die zich toch in drie intense sessies hebben gebogen over deze vragen. Participatie is géén windowdressing, het is een proces waarbij samen met de burger ideeën verrijken en aftoetsen, waarbij we leren om samen betere beslissingen te maken. Nu is het aan ons om verder aan de slag te gaan met de resultaten!”, zegt burgemeester Bart Somers.
Participatie Burgerpanel
In april en mei 2024 organiseerde Stad Mechelen een geloot en gestratificieerd burgerpanel rond het transformatieproject Masterplan Binnendijle. Uit het bevolkingsregister werden 5000 personen (16+) geloot. Deze willekeurige trekking werd aangeschreven en geïnformeerd over het opzet en het verwachte engagement. De respons werd gestratificeerd op de criteria gender, afkomst, opleidingsniveau, locatie van woonst (spreiding) en leeftijd, waardoor finaal een divers panel van 45 personen kon worden samengesteld die aan het volledige traject konden deelnemen.
“Er was nagenoeg geen drop out van de panelleden. Ze gaven in een survey gehouden door Thomas More aan dat ze zich goed omkaderd, gewaardeerd en geïnformeerd voelden. We organiseerden een informele boottocht op de Binnendijle, om elkaar te leren kennen, en doken dan het participatieproces in: drie volledige zaterdagen waar het panel, geïnformeerd door experten en begeleid door facilitatoren, aanbevelingen formuleerden op de hoofdvragen: Waterkwaliteit verbeteren, zwemmen in open water mogelijk maken, biodiversiteit bevorderen, mooie en toegankelijke ontmoetingsplekken aanleggen langs en op het water. Innovatief was ook dat we, naast de ervaringsdeskundigheid van het ruim geïnformeerde panel, ook de stem van de niet-humane bewoners, de Aalscholver, of de oeverplant, binnenbrachten in het debat: er kwamen zo 122 aanbevelingen vanuit het perspectief van dieren en planten bij. Op het einde van het deliberatieproces vormde het panel 15 basisprincipes. Het was een geslaagd participatieproces, nu is het aan ons om de basisprincipes verder te integreren.”, zegt schepen van participatie Rina Rabau Nkandu
Vijftien basisprincipes
De vijftien basisprincipes van het burgerpanel zijn samen te vatten onder vier grote hoofdthema’s, met name respect, graag blijven, toegankelijkheid en communicatie en sensibilisering. Samenvattend is hier een overzicht van alle principes:
Respect
- De oevers en de Dijle is en blijft afvalvrij
- We betrekken de stem van de natuur in de herontwikkeling in alle fases
- We geven een significant gedeelte van de oevers terug aan de natuur
Graag blijven
- We meten en verbeteren de waterkwaliteit
- We versterken de habitat van de dieren
- Slimme aanplanting versterkt de oevers
- We ontwerpen een aangename, duurzame en diverse omgeving
Toegankelijk
- We maken geribbelde, hellende oevers
- Diverse groepen kunnen integraal en veilig genieten
- We voorzien voldoende toegankelijke voorzieningen
- We maken gespreide rustweides met doorlopend wandelpad
Communicatie & Sensibilisering
- We communiceren inclusief naar diverse groepen
- We geven inzichten mee om kennis over biodiversiteit te verhogen
- We betrekken aanpalende buurtbewoners
“Het Masterplan Binnendijle zal de verhouding van de stad tot onze vitale, groenblauwe ader die door het centrum loopt transformeren. Het participatieproces zorgt ervoor dat Mechelaars en buurtbewoners dieper betrokken zijn bij dit proces. Maar ook de gevoeligheid naar de lokale fauna en flora verhoogt, vanwege dat we de aanbevelingen vanuit het perspectief van de natuur meenemen in het masterplan. Het burgerpanel zocht een mooie balans tussen natuurherstel en de verschillende menselijke belangen die spelen bij het ontwerpen van de nieuwe stedelijke ruimte rond de rivier, dat toont zich in deze basisprincipes. Bij de herinrichting van de Binnendijle zetten we in op het verbeteren van de waterkwaliteit en het bevorderen van de biodiversiteit, maar maken we ook een inclusieve ruimte waar de Mechelaar vlot kan genieten van het water en het groen. Natuurherstel draagt bij tot een leefbare, mooie en klimaatrobuuste stad.”, zegt schepen voor natuur – en groenontwikkeling Patrick Princen.
“De geformuleerde principes zullen een sturende rol spelen binnen grote stadsontwikkelingsprojecten zoals onder andere Keerdok en Transit W. Binnen het project Keerdok wordt er diversiteit in ontmoetingsplekken gecreëerd, met aandacht voor verschillende doelgroepen, zowel vormelijk, door het maken van een glijbaan, maar ook in de bevordering van natuur. Het Keerdok is een beschermd monument, en het is daar dus niet mogelijk om de wanden om te vormen tot groene oevers, maar waar mogelijk worden de kades wél verder ingegroend. Masterplan Douaneplein zet in op ontharding en wil zoveel als mogelijk aanwezig groen behouden en doen aansluiten op de zone Transit W, waar een groot stuk verwildering kan plaatsvinden. We maken Transit W toegankelijk vanuit Transit M, om ook een spelelement met water op een veilige plaats voor kinderen te voorzien. Verder proberen we de groene buffer van Transit W maximaal behouden. Enkele voorbeelden hoe we de basisprincipes van het burgerpanel integreren bij de verdere stadsvernieuwing.”, besluit schepen van stadsontwikkeling Greet Geypen